<p>1972 წლის ოლიმპიადის ფინალი, რომლის პირველ წუთებზე საკანდელიძემ ამერიკელებს შავი დღე აყარა</p><p><br> დღესაც ორ ევრობასკეტზე მოგითხრობთ. 1969 წელს იტალიაში გამართულ ევროპის ჩემპიონატზე ქართველთაგან მხოლოდ ზურაბ საკანდელიძემ ითამაშა, ხოლო 1971 წელს, გერმანიაში მას სსრკ-ის ნაკრებში მიხეილ ქორქიაც შეუამხანაგდა. ევროპის ორივე პირველობა საბჭოელთა გამარჯვებით დასრულდა, თუმცა გაცილებით დიდი ხმაური მოჰყვა 1972 წელს მიუნხენის ოლიმპიადაზე სსრკ-ის მიერ ამერიკელების ძლევას. ნებისმიერი, ვისაც საკანდელიძისა და ქორქიას გახსენება სურს, პირველ რიგში ლაპარაკობს 1972 წლის ოლიმპიადის ფინალზე, რომლის პირველ წუთებზე საკანდელიძემ ოკეანისგაღმელებს შავი დღე აყარა. საბჭოთა ნაკრებში ქართველთა თანაგუნდელებიც პირველ რიგში მიუნხენის ოლიმპიადაზე ლაპარაკობენ.</p><p>აი, რა დაწერა "სოვეტსკი სპორტმა" 2004 წელს საკანდელიძის გარდაცვალებასთან დაკავშირებით: "1972 წლის ოლიმპიადის ფინალში მოვლენათა განვითარება მკვეთრად აღემატება ნებისმიერი ჰოლივიდური ტრილერის ფინალს. სირენამდე 8 წამით ადრე (სსრკ 49:48-ს იგებდა) ბურთი მიუვიდა ცენტრ ალექსანდრე ბელოვს. მას შეეძლო პასი სერგეი ბელოვისთვის თავისუფლად გადაეცა, ასევე ბურთი ჩაეხუტებინა და იატაკზე დაწოლილიყო, მაგრამ მოულოდნელად, ბურთი უკან, დიაგონალურად ისროლა, იქით, საითაც საკანდელიძე (ერთბაშად ორი ამერიკელი მეურვეობდა) ეგულებოდა.</p><p>- გული გამიჩერდა, - იხსენებს მთავარი მწვრთნელი ვლადიმირ კონდრაშინი.</p><p>ბურთს ამერიკელი დაგ კოლინზი დაეუფლა და საბჭოელთა კალათისკენ დაიძრა. მას საკანდელიძე წამოეწია და, რა თქმა უნდა, დაჯარიმდა. წარმოიდგინეთ, რა მოხდებოდა, მეტოქეს ზურაბი რომ არ დაწეოდა: კოლინზი ორ ჯარიმას არ ისროდა (თუმცა ჩააგდო), კონდრაშინი წუთშესვენებას ვერ აიღებდა და რაც მთავარია, არ იქნებოდა ლეგენდარული 3 წამი, რომლის დროსაც ედეშკოს სასწაული პასით საშა ბელოვმა სსრკ-ს პირველი საკალათბურთო ოლიმპიური ოქრო მოუტანა.</p><p>მიხეილ ქორქია იხსენებდა:</p><p>- შოკში აღმოვჩნდი, როცა მწვრთნელმა ამერიკელებთან მატჩამდე მითხრა, რომ მე და საკანდელიძეს სასტარტო ხუთეულში უნდა გვეთამაშა. ამოციებს ძლივს ვფარავდი. ზურაბი კი ამ ფაქტს მშვიდად შეხვდა. იმ მომენტისთვის იგი მსოფლიო ჩემპიონი და ევროპის პირველობის ოთხგზის გამარჯვებული იყო. ძალიან ბრაზდებოდა, როცა მიუნხენში ყოველ მატჩზე 15-18 წუთს ათამაშებდნენ. ფინალის წინ სსრკ-ს სპორტკომიტეტის თავმჯდომერე სერგეი პავლოვმა კონდრაშინს ჰკითხა: საკანდელიძეს ცოტას რატომ ათამაშებო? მწვრთნელმა მიუგო - იგი ფინალში ჩვენს საიდუმლო იარაღად უნდა იქცესო. სხვათა შორის, ამერიკელებთან ზურაბმა 8 ქულა მოაგროვა და ალექსანდრე ბელოვთან ვიცე-სნაიპერობა გაიყო.</p><p>ალჟან ჟარმუჰამედოვი განაგრძობს:</p><p>- ზურაბი გუნდში ყველას უყვარდა. მას იუმორის საოცარი გრძნობა ჰქონდა. მოედანზე აზარტული იყო, მეტოქეს გასაქანს არ აძლევდა. შეტევისას კი მისებრი სწრაფი კალათბურთელი ბევრი არ მეგულება. ზურაბს შეეძლო წამის მეასედებში სწორი გადაწყვეტილების მიღება. მიუნხენური მატჩის გახსენებისას "ოქროს პასს" და "ოქროს ტყორცნას" ვახსენებთ. არადა გვავიწყდება, საკანდელიძის ფოლი, რომელსაც ასევე "ოქროს" ღირებულება ჰქონდა.</p><p>სიტყვა ივან ედეშკოს დავუთმოთ:</p><p>- როგორც ვიცი, საკო ქართველი დიდებულების შთამომავალი იყო. ალბათ, მისი ღირსეული, ფეთქებადი თამაშიც იქიდან მოდიოდა. იგი სსრკ-ს ნაკრების ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე სწრაფი მცველი გახლდათ. გარღვევაზე გასული საკანდელიძისთვის ბურთის ოთხი მეტრით წინ გადაცემაც შეიძლებოდა, რადგან იგი ბურთს აუცილელად დაეწეოდა. როცა იგი მიხეილ ქორქიასთან ერთად მოედანზე აღმოჩნდებოდა მხოლოდ "მიშიკო" და "ზურიკო" ისმოდა. ამას მოსდევდა ელვისებური კალათბურთი. ჩემს კოლექციაშია ვიდეოფირი, რომელშიც 1972 წლის ოლიმპიადაზე ამერიკელთა გამოსვლაა აღწერილი. მასში პოლიტიკა და სპორტი ერთმანეთშია არეული, ლაპარაკობენ ბრეჟნევსა და სტალინზე. ამერიკელები ხომ თვლიდნენ, რომ გამარჯვება პოლიტიკოსებმა მოგვყიდეს სსრკ-ის 50 წლისთავთან დაკავშირებით. ვიდეოფირის გარეკანზე საკანდელიძეა გამოსახული: ბურთთან ერთად მოედანს ზემოდან ევლება, ნახევრადგაღებული პირით, ელვარე თვალებით... ალბათ, სტალინის თანამემამულე ფილმის ავტორებისთვის "ბოროტების იმპერიის" გამოხატულება იყო. არადა, საკანდელიძე სიკეთის განსახიერება გახლდათ. მის სტუმართმოყვარეობას საზღვარი არ ჰქონდა. უნდა გენახათ, როგორ სუფრებს შლიდა თბილისში.</p><p>მიხეილ ქორქიას მონათხრობით დავამტავროთ:</p><p>- ზურაბმა კალათბურთის თამაში 1974 წელს დაასრულა. კიდევ შეეძლო გუნდისთვის სარგებელის მოტანა, მაგრამ სტიმული აღარ გააჩნდა. პროფესიით ქიმიკოსმა იოლად იპოვნა გზა კარიერის დასრულების შემდეგ. თუმცა მოულოდნელად თავს უბედურება დაატყდა - დაეღუპა 31 წლის ვაჟი. საქართველოში ყველა საქმე სუფრასთან წყდება. ვერ ვიტყვი, რომ ამით ზურაბ საკანდელიძე ბოროტად სარგებლობდა, უბრალოდ სუსტი ღვიძლი აღმოაჩნდა. დასანანია, რომ მის დაკრძალვაზე 1972 წლის ოლიმპიადის გამარჯვებული არც ერთი კალათბურთელი არ ჩამოვიდა. ვინ მოიგონა, სავიზო რეჟიმი..."</p><p>საკანდელიძის გარდაცვალებიდან ერთ წელიწადში მიხეილ ქორქია დაიღუპა. მომდევნო კვირას სწორედ ქორქიაზე დავწერთ.</p><p><strong>ევრობასკეტი-1969</strong></p><p>ნეაპოლი, კასერტა (იტალია)</p><p>I ეტაპი</p><p>A ჯგუფი</p><p>სსრკ-უნგრეთი 95:63</p><p>საკანდელიძე: 15 ქულა, 2 ფოლი.</p><p>სსრკ-საბერძნეთი 83:63</p><p>საკანდელიძე: 10ქ, 4ფ.</p><p>სსრკ-შვედეთი 91:47</p><p>საკანდელიძე: 4 ქულა.</p><p>სსრკ-ბულგარეთი 85:62</p><p>საკანდელიძე: 2ქ, 1ფ.</p><p>სსრკ-იუგოსლავია 61:73</p><p>საკანდელიძე: 6ქ, 3ფ.</p><p>თ მ წ სხ ქ</p><p>1. იუგოსლავია 5 5 0 447/282 10</p><p>2. სსრკ 5 4 1 415/308 9</p><p>3. ბულგარეთი 5 3 2 359/363 8</p><p>4. უნგრეთი 5 2 3 335/380 7</p><p>5. საბერძნეთი 5 1 4 338/400 6</p><p>6. შვედეთი 5 0 5 312/473 5</p><p>1/2 ფინალი</p><p>სსრკ-ჩეხოსლოვაკია 83:69</p><p>საკანდელიძე: 6ქ, 2ფ.</p><p>იუგოსლავია-პოლონეთი 76:74</p><p>ფინალი</p><p>სსრკ-იუგოსლავია 81:72</p><p>საკანდელიძე: 0ქ, 3ფ.</p><p>ევრობასკეტი-1971</p><p>ესენი, ბობლინგენი (გერმანია)</p><p>I ეტაპი</p><p>A ჯგუფი</p><p>სსრკ-რუმინეთი 83:55</p><p>საკანდელიძე: 2ქ, 2ფ.</p><p>მ. ქორქია: 2ქ, 2ფ.</p><p>სსრკ-გფრ 91:54</p><p>საკანდელიძე: 7ქ.</p><p>მ. ქორქია: 2ქ, 3ფ.</p><p>სსრკ-ესპანეთი 118:58</p><p>საკანდელიძე: 2ქ.</p><p>მ. ქორქია: 13ქ, 5ფ.</p><p>სსრკ-საფრანგეთი 75:63</p><p>საკანდელიძე: 4ქ, 5ფ.</p><p>მ. ქორქია: 2ქ. 2ფ.</p><p>სსრკ-პოლონეთი 94:73</p><p>საკანდელიძე: 2ქ, 3ფ.</p><p>მ. ქორქია: 8ქ, 2ფ.</p><p>თ მ წ სხ ქ</p><p>1. სსრკ 5 5 0 461/303 10</p><p>2. პოლონეთი 5 4 1 405/376 9</p><p>3. რუმინეთი 5 3 2 349/368 8</p><p>4. ესპანეთი 5 2 3 352/412 7</p><p>5. გფრ 5 1 4 353/385 6</p><p>6. საფრანგეთი 5 0 5 322/398 5</p><p>1/2 ფინალი</p><p>სსრკ-იტალია 93:66</p><p>საკანდელიძე: 6ქ, 4ფ.</p><p>მ. ქორქია: 2ქ, 1ფ.</p><p>პოლონეთი-იუგოსლავია 75:100</p><p>ფინალი</p><p>სსრკ-იუგოსლავია 69:64</p><p>საკანდელიძე: 8ქ, 2ფ.</p><p>მ. ქორქია: 0ქ.</p><p><strong></p><p>ყოველდღიური სპორტული გაზეთი</p><p>"ლელო"</strong></p>
ვიქტორ სანიკიძე ჩემპიონთა ლიგის საშეჯიბრო კომიტეტის ხელმძღვანელად დაინიშნა
ზედიზედ მეორედ ევროსარბიელზე | "ქუთაისმა" ფიბა ევროპის თასი ჩეხურ "ბრნოსთან" მარცხით გახსნა
ფანტასტიკური ფინალი საქართველოს სუპერთასის ფინალში - თსუ-მ "ქუთაისი" მესამე ოვერტაიმში დაამარცხა
ფრე დინამოების დაპირისპირებაში; წყალტუბოელთა მოგება ფოთში
ქოჩორაშვილი სათადარიგოთა შორის დატოვეს - "სპორტინგი" 1/16-ფინალში ძლივს გავიდა
საქართველო 3:2 ყირგიზეთი
39 დღე გაძლო - "ნოტინგემმა" პოსტეკოღლუ გაათავისუფლა
"აქ ნებისმიერ მწვრთნელს კრიზისამდე ერთი მატჩი აშორებს" - ბრუნო ფერნანდეშმა რუბენ ამორიმი დაიცვა
"ქუთაისმა" რუსთავში იმარჯვა, "ორბმა" ტყიბულში თსუ-ს სძლია
"ალბათ, სეზონის ბოლოს "ბარსელონას" დატოვებს" - ცნობილი გერმანელი ჟურნალისტი ლევანდოვსკის მოამვალზე წერს
რაფაელ ბენიტესი ბერძნულ გუნდს ჩაიბარებს
[VIDEO] მამუკელაშვილის 17 წუთი - "ტორონტო რაპტორსმა" პრესეზონი "ბრუკლინთან" გამარჯვებით დაასრულა
ლიდერი შეიცვალა... "გარეჯმა", "ტორპედომ" და "იბერია 1999"-მა მოიგეს
საქართველოს ნაკრები - ორი მარცხი და ორი ადგილით უკუსვლა რეიტინგში
როგორი შეფასებები მიიღეს პსჟ-ს ფეხბურთელებმა "სტრასბურგთან" მატჩში?
ხვიჩა შეცვლაზე და პსჟ-ს საბრძოლო ფრე "სტრასბურგთან"
"შავი ლომი" | არის რევანში - "ჩიტასი" დამარცხებულია
მიქაუტაძემ შეიძლება "ბეტისთან" ვერ ითამაშოს - ცნობილი გახდა მიზეზი
"სტრასბურგთან" მატჩში პსჟ-ს შემადგენლობა ცნობილია
ფუტსალი | საქართველოს ნაკრები ორ ამხანაგურ მატჩს გამართავს
კვიპროსში კლუბის პრეზიდენტი მოკლეს, რომელიც მატჩების "ჩაწყობაში" ფიგურირებდა
საქართველო - ესპანეთი | ინფორმაცია ბილეთების შესახებ
კანტე ევროპაში ბრუნდება? - ფრანგს სერიოზული მსურველი ჰყავს