ისე როგორც გუშინ, უეფას თასზე `დინამოს~ ასპარეზობა ორ ეტაპად უნდა დავყოთ და ჯერ იმ პერიოდზე ვისაუბროთ, როცა იმ დროისთვის ყველა ქართველისათვის უპირველესი გუნდი საბჭოთა
უეფას თასზე და საერთოდ, ევროტურნირებზე `დინამოს~ დებიუტი 1972 წლის 13 სექტემბერს ჰქონდა. გავრილ კაჩალინის ხელმძღვანელობით მოასპარეზე `დინამომ~ უეფას თასის 1/32 ფინალში წარმატებული სტარტი აიღო: ევროტურნირებზე სადებიუტო შეხვედრაში ჰოლანდიური `ტვენტე~ დაამარცხა (3:2). იმ მართლაც ისტორიულ მატჩში დინამოელთაგან ორი გოლი გივი ნოდიამ გაიტანა, ერთიც დავით ყიფიანმა. სამწუხაროდ, ორი კვირის მერე ჩატარებულ განმეორებით შეხვედრაში `დინამომ~ 0:2 წააგო და ევროტურნირებზე სადებიუტო ასპარეზობა ასე ადრეულ ეტაპზე დაასრულა. სამაგიეროდ, ბევრად უფრო წარმატებული გამოდგა მომდევნო სეზონი: ალექსანდრე კოტრიკაძის ხელმძღვანელობით `დინამომ~ უეფას თასის მერვედფინალს მიაღწია! 1/32 ფინალში `დინამომ~ ორი მატჩის ჯამში ბულგარულ `სლავიას~ აჯობა (4:1, 0:2), 1/16 ფინალში კი საკმაოდ იოლად გაუსწორდა იუგოსლავიის ოფკ-ს (3:0, 5:1). აი, მერვედფინალში კი `დინამოს~ საკმაოდ ძლიერი მეტოქე ელოდა – ინგლისური `ტოტენჰემ ჰოთსპური~, რომლის ლიდერიც 1966 წლის მსოფლიოს ჩემპიონი მარტინ პიტერსი გახლდათ. თბილისური მატჩი ფრედ (1:1) დამთავრდა (დინამოელთაგან გოლი კახი ასათიანმა გაიტანა), აი, ლონდონში კი სრული ფიასკო გველოდა: `ტოტენჰემმა~ ქართულ გუნდს დიდი ანგარიშით, 5:1 მოუგო...
ამის შემდეგ ოთხი წელი გავიდა, ვიდრე `დინამო~ კვლავ იასპარეზებდა უეფას თასზე. თანაც, ქართულ ფეხბურთში ნოდარ ახალკაცის ეპოქა უკვე დაწყებული იყო და 1977 წლის 14 სექტემბერს `დინამომ~ თავის ისტორიაში კიდევ ერთი ლამაზი ფურცელი ჩაწერა! დღევანდელი გადასახედიდან, ცოტა არ იყოს, დაუჯერებლად ჩანს მაგრამ, რეალობას ვერსად გავექცევით: 1/32 ფინალში `დინამომ~ სტუმრად მილანის `ინტერი~ დაამარცხა! გამარჯვების მომტანი ის ერთადერთი გოლი კი დავით ყიფიანმა გაიტანა, როცა მასპინძელთა და, საერთოდ, იტალიური ფეხბურთის ცოცხალ ლეგენდას ფაკეტის მოედნის ცენტრიდან ბურთი `მოპარა~ და საშუალო მანძილიდან მეტოქის კარში ზუსტადაც დაარტყა. განმეორებითი მატჩი ნულოვანი ფრით დასრულდა; 1/16 ფინალში კი `დინამომ~ უპრობლემოდ გადალახა დანიური `ბკ კოპენჰაგენის~ ბარიერი (4:1, 2:0). აღსანიშნავია, რომ ამ ორ მატჩში თავი გამოიჩინა რევაზ ჩელებაძემ, მეტოქის კარში სამი გოლი რომ გაიტანა; ამას გარდა, ევროტურნირებზე პირველი გოლები გაიტანეს ალექსანდრე ჩივაძემ და რამაზ შენგელიამ (სხვათა შორის, `კოპენჰაგენის~ შემადგენლობაში ფინ ლაუდრუპი თამაშობდა – 90-იანი წლების მსოფლიო ფეხბურთის ვარსკვლავების, მიქაელ და ბრაიან ლაუდრუპების მამა). აი, მერვედფინალში კი `დინამო~ აშკარა უსამართლობის მსხვერპლი გახდა: თბილისში შვეიცარიულ `გრასჰოპერსს~ რამაზ შენგელიას ერთადერთი გოლით ვაჯობეთ, მაგრამ ციურიხში ჩატარებულ განმეორებით მატჩში ფრანგმა არბიტრმა კიტაბჯანმა საშინელი მიკერძოებით იმსაჯა. ყოველ შემთხვევაში, `დინამო~ ასეთი დიდი ანგარიშით (0:4) წაგებას ნამდვილად არ იმსახურებდა.
ამის შემდეგ ისე მოხდა, რომ ზედიზედ ორჯერ უეფას თასზე პირველივე წრეში მეტოქედ იტალიური `ნაპოლი~ გვხვდებოდა! 1978 წელს `დინამომ~ შესძლო და ეს ძლიერი მეტოქე გზიდან ჩამოიცილა: თბილისში, დავით ყიფიანის და რამაზ შენგელიას ორი უპასუხო გოლით გავიმარჯვეთ, ნეაპოლში კი მატჩი ფრედ (1:1) დასრულდა. სხვათა შორის, სწორედ ამ განმეორებით შეხვედრას უკავშირდება ცნობილი ისტორია. ვიტალი დარასელიამ იტალიაში ყოფნისას შეიტყო, ვაჟი რომ შეეძინა და `დინამოს~ ნახევარმცველს თანაგუნდელებისთვის უთქვამს – მეტოქის კარში გოლს ვინც გაიტანს, ჩემს ბიჭს იმის სახელს დავარქმევო! ჰოდა, ისე მოხდა, რომ ერთ ეპიზოდში, ვახტანგ ქორიძის ძლიერი დარტყმის მერე `ნაპოლის~ მეკარემ ბურთი მოიგერია და დამატებაზეც ყველას... ვიტალი დარასელიამ დაასწრო! სიტყვა სიტყვა იყო: დარასელიების ოჯახში 1978 წლის 27 სექტემბერს დაბადებულ ახალშობილს ვიტალი დაარქვეს; გავა წლები და უეფას თასზე თბილისის `დინამოს~ მაისურით იასპარეზებს და მეტოქეთა კარში ერთი-მეორეზე ეფექტურ გოლებს... ვიტალი დარასელია-უმცროსი გაიტანს!
...ისევ 1978-79 წლების სეზონს დავუბრუნდეთ, როცა `დინამომ~ ევროტურნირებზე ასპარეზობა 1/16 ფინალში შეწყვიტა. ჩვენი მეტოქე დასავლეთ ბერლინის `ჰერტა~ იყო და სტუმრად 0:2 დავმარცხდით, ხოლო თბილისში რამაზ შენგელიას მართლაც დიდოსტატური გოლი საკმარისი არ აღმოჩნდა. ამის შემდეგ `დინამოს~ უეფას თასზე სამწლიანი და, ამასთან, `საპატიო~ პაუზა ჰქონდა: გუნდმა ჯერ ჩემპიონთა თასზე იასპარეზა, შემდეგ კი ზედიზედ ორჯერ – თასების მფლობელთა თასზე. ფეხბურთის გულშემატკივრებს კარგად მოეხსენებათ, თუ რა ზღაპრული მატჩები ჩაატარა ჩვენმა უპირველესმა გუნდმა იმ სამივე გათამაშებაში. აქედან გამომდინარე, 1982 წლის შემოდგომაზე `დინამოს~ პირველსავე ეტაპზე გამოვარდნა, მართლაც კატასტროფულ შედეგად მიგვაჩნდა. ჰო, მართლაც უცნაურად მოსჩანს დღევანდელი გადასახედიდან: ქართველი გულშემატკივარი იმაზე იყო აღშფოთებული, იტალიურმა `ნაპოლიმ~ როგორ გვაჯობაო!.. არადა, უნდა ვაღიაროთ, რომ `დინამოში~, ფაქტობრივად, უკვე დაწყებული იყო იმ მართლაც, `დიდი გუნდის~ ნელ-ნელა კი არა, აშკარად `ჩქარი ტემპებით~ დაშლა; ანუ, ლოგიკასთან ახლოც იყო, როცა `ნაპოლიმ~ ორი მატჩის ჯამში (1:2, 1:0) გვაჯობა. ნეაპოლურ გუნდში ორი ჩინებული ლეგიონერი თამაშობდა – ვეტერანი ჰოლანდიელი მცველი რუუდ კროლი და ახალგაზრდა არგენტინელი ფორვარდი რამონ დიასი; თუმცა, ისიც უნდა აღვნიშნოთ, რომ განმეორებით შეხვედრაში მსაჯობა აშკარად ტენდენციური იყო: ნეაპოლურ მატჩში ალექსანდრე ჩივაძემ შორეული საჯარიმო დარტყმით ეფექტური გოლი გაიტანა, მაგრამ არბიტრმა, გაურკვეველი მიზეზებით, სტანდარტულის ხელახლად შესრულება მოითხოვა და მასპინძელთა კარში გატანილი ათასპროცენტიანი გოლი არ ჩაგვითავალა...
ამის შემდეგ `დინამოში~ ხანგრძლივი კრიზისი დაიწყო და ზედიზედ ოთხი წლის განმავლობაში ევროტურნირები უჩვენოდ ტარდებოდა და აი, 1986 წლის სეზონის მიხედვით, მომავალ წელს უეფას თასზე მონაწილების უფლებაც მივიღეთ. ოღონდ, იმ ერთ წელიწადში `დინამოში~ უამრავი საკადრო ცვლილება მოხდა: ოთხი მთავარი მწვრთნელიც გამოიცვალა, რომ აღარაფერი ვთქვათ ფეხბურთელების წასვლა-მოსვლაზე. ამიტომაც იყო, რომ ქართველი გულშემატკივარი საკმაოდ სკეპტიკურად უცქერდა 1987 წლის შემოდგომაზე `დინამოს~ შანსებს. თუმცა, ბევრისთვის მოულოდნელად, გერმან ზონინის ხელმძღვანელობით მოასპარეზე `დინამომ~ უეფას თასზე მართლაც ჩინებულად იასპარეზა! 1/32 ფინალში პირველი მატჩი ბულგარეთში, სოფიის `ლოკომოტივთან~ 1:3 წავაგეთ: განმეორებით შეხვედრაში, მატჩის დასაწყისშივე გელა კეტაშვილმა პენალტი ვერ გაიტანა, მაგრამ `დინამომ~ მაინც შესძლო თავისთვის სასურველი შედეგის მიღწევა და მეტოქის კარში სამი უპასუხო გოლი გაიტანა. განსაკუთრებით ეფექტური კი გია გურულის მიერ 40 მეტრიდან გატანილი გოლი იყო, _ ბურთი მეტად უცნაური ტრაექტორიით მეტოქის კარის `ცხრიანში~ რომ შეფრინდა. ამას მოჰყვა 1/16 ფინალში რუმინული `ვიქტორიას~ ძლევა (2:1, 0:0) და მერვედფინალში მეტოქედ გერმანული `ვერდერი~ გველოდა; გუნდი, რომელსაც ოტო რეხაგელი წვრთნიდა და რომელმაც ჩვენამდე მართლაც რომ აბუჩად აიგდო მოსკოვის `სპარტაკი~ _ `ვერდერმა~ პირველი მატჩი 1:4 წააგო, მაგრამ საკუთარ მოედანზე 6:2 დაამარცხა! აი, `დინამო~ კი მართლაც ღირსეულად ეპაექრა ამ წყვილის უპირობო ფავორიტ გერმანულ გრანდს: ბრემენში მინიმალური სხვაობით (1:2) წავაგეთ და სხვათა შორის, ეს იყო შენგელიას უკანასკნელი გოლი ევროტურნირებზე...
1987 წლის 9 დეკემბერს თბილისის `დინამომ~ ევროტურნირებზე უკანასკნელი მატჩი ჩაატარა... როგორც საბჭოთა კავშირის წარმომადგენელმა. სამწუხაროდ, `ვერდერის~ ძლევა ვერ მოხერხდა, მაგრამ ასეთი დონის გუნდთან ფრეც (1:1) არ იყო ურიგო შედეგი (დინამოელთაგან გოლი თენგიზ სულაქველიძემ გაიტანა).
აი, ამის შემდეგ კი თბილისის `დინამო~ ევროტურნირებზე უკვე დამოუკიდებელი საქართველოს სახელით ასპარეზობდა, თუმცა ამ თემაზე `ლელოს~ ხვალინდელ ნომერში ვისაუბროთ. მანამდე კი `დინამოს~ ის ფეხბურთელები ჩამოთვალოთ, 1973-1989 წლებში უეფას თასზე მეტოქეთა კარში გოლები რომ გაჰქონდათ: რამაზ შენგელია – 8, დავით ყიფიანი – 7, გივი ნოდია – 5, რევაზ ჩელებაძე – 3, ალექსანდრე ჩივაძე, თენგიზ სულაქველიძე, ლევან ნოდია – ყველა 2-2, გოჩა გავაშელი, მანუჩარ მაჩაიძე, ვახტანგ ჭელიძე, ზურაბ წერეთელი, კახი ასათიანი, ზორბეგ ებრალიძე, ვიტალი დარასელია, ნოდარ ხიზანიშვილი, სოსო ჭედია, გია გურული – ყველა თითო-თითო.
(გაგრძელება ხვალინდელ ნომერში)
