"კალაძე მილანში რომ დაინახა, შევჩენკოს გაუკვირდა - მოდის ჩვენებაზე ჩამოხვედიო?"

უცხოეთში ბევრ ქართველს უცხოვრია და უმუშავია, მაგრამ მათ შორის რევაზ ჭოხონელიძეს გამორჩეული ადგილი უკავია. ქუთაისელი ბიჭი ყოფილი საბჭოეთიდან პირველი იყო, რომელიც ევროპულ ფეხბურთში დამკვიდრდა. წლების განმავლობაში იტალიური გრანდების - "ინტერისა" და "მილანის" სელექციონერი გახლდათ, ბოლოს კი "როსონერის" შეუცვლელ ფიგურად იქცა.

ჭოხონელიძე არის მაგალითი იმისი, თუ როგორ შექმნა ადამიანმა საკუთარი კარიერა. 2007 წლიდან კი კიევის "დინამოს"გენერალური დირექტორია.

სხვათა შორის, საქართველოში დაბადებულ-გაზრდილმა ნიჭიერმა მცველმა სანკტ-პეტერბურგში იმდენ ხანს იცხოვრა, მისთვის ლამის მშობლიურ ქალაქად იქცა და იქ დღემდე სახლი აქვს. წერს იტალიურად, კითხულობს ფრანგულად, თავს კი იტალიელად მიიჩნევს.

საბჭოთა პერიოდში საქართველოში გაზრდილი ფეხბურთელები სხვაგან იშვიათად მიდიოდნენ. ასეთი მხოლოდ რამდენიმე შემთხვევა იყო: მოსკოვის "სპარტაკში" თამაშობდნენ ძმები მანუჩარ და გოჩა მაჩაიძეები, მოგვიანებით მიხეილ მესხიც, გივი ნოდიამ კი ძალები მოსკოვის "ლოკომოტივში" მოსინჯა... ჭოხონელიძეც მათ გზას დაადგა და ნევისპირა ქალაქში დასახლდა.

ბატონი რეზო საქართველოში გატარებულ პერიოდს ტკივილით იხსენებდა - თბილისის "დინამოში" სულ იყო დაჯგუფებები და ამას გავერიდეო. საბჭოთა კავშირის ახალგაზრდული ნაკრების მცველი, რომელსაც დიდ მომავალს უწინასწარმეტყველებდნენ, "დინამოს" საკუთარი სურვილით შეელია...

- კარიერის დროს და მისი დასრულების შემდეგაც საქართველოში ფეხბურთელებს ნორმალური ცხოვრების პირობებს უქმნიდნენ და უცხოეთში ამიტომაც არ მიდიოდნენ. მათ ეხმარებოდნენ იმაში, რომ დასაქმებულიყვნენ კომერციულ სტრუქტურებში, იურიდიული განათლების მქონეებს კი შსს-ში უშვებდნენ. მოსკოვში კი ასე არ ყოფილა. ხომ იცით, როგორ დაასრულეს სიცოცხლე ვორონინმა და ჩისლენკომ...

1976 წლის სეზონი ქუთაისის "ტორპედოში" ვითამაშე, კარიერის დასრულებას ვაპირებდი და მატარებლით მოსკოვში გავემგზავრე. საკავშირო ფეხბურთის ფედერაციაში ანატოლი ვასილიევს ველაპარაკე. მაშინ წარმოდგენაც არ მქონდა, რომ ეს კაცი თურმე ლენინგრადის "დინამოს" ავარჯიშებდა. გუნდში თამაში შემომთავაზა და ვიფიქრე, რატომაც არა-მეთქი?! ხელფასი იყო 120-დან 150 მანეთამდე. შსს-ს სისტემის გუნდში კი ჩავირიცხე, მაგრამ "პაგონები" არ ამიღია.

მოსკოვში გადასვლა არასოდეს მსურდა. 1969 წელს საბჭოთა კავშირის იუნიორთა ნაკრებში ვთამაშობდი. რომელიღაც ტურნირიდან ჩამოვფრინდით და ნიკოლაი სტაროსტინი მელოდებოდა. მითხრა, მოსკოვის "სპარტაკს" შენნაირი ცენტრალური მცველი სჭირდებაო. მე უარი ვუთხარი. პიტერი კი ყოველთვის მომწონდა. მახსოვს, "პეტროვსკის" სტადიონზე "დინამოს" დუბლშემადგენლობაში რომ ვთამაშობდით, ბურთმა მოედანი დატოვა. გავიქეცი და მეტოქეს მივაწოდე, რაზეც მაყურებელმა ტაში დამიკრა. იქ ხალხმა ფეხბურთის დაფასება ყოველთვის იცოდა.

პიტერი ჩემთვის უცნობი ქალაქი იყო, მაგრამ არანაირი პრობლემა არ შემქმნია. შემიყვანეს უწყებრივ სასტუმროში, სადაც ნომერში ნიკოლაი ლარიონოვთან (შემდგომში "ზენიტის" კაპიტანი) ერთად ვცხოვრობდი. მაშინ ძალიან ძლიერი ფეხბურთელები გვყავდა, მაგრამ შემადგენლობის შენარჩუნება არც უცდიათ. არადა, პიტერში მეორე ძლიერი გუნდის ჩამოყალიბების შანსი იყო.

მხოლოდ იტალიაში გადასვლის შემდეგ გავიგე, თუ რა არის ქალაქური დერბი - "მილანი"-"ინტერი", "იუვენტუსი"-"ტორინო", "სამპდორია"-"ჯენოა"...

მე პეტერბურგის "დინამოს" კაპიტანი გახლდით. ერთხელ იური მოროზოვი საიდუმლოდ დამელაპარაკა და "ზენიტში" გადასვლა შემომთავაზა. სხვათა შორის, მაშინ მისგან გავიგე, რას მაბრალებდნენ - შენზე მეუბნებიან, სმა და დროსტარება უყვარსო. ამ დროს კი მე ის იშვიათი ქართველი ვარ, რომელიც არ სვამს. საბჭოთა დროს კიდევ ვაძლევდი თავს დალევის უფლებას, ოღონდ კარიერის დასრულების შემდეგ. თუმცა, იტალიაში ეს კატეგორიულად გამოვრიცხე. პრეზიდენტს მოულოდნელად შეხვედრა რომ მოენდომებინა, ნასვამი ხომ არ მივიდოდი?!

მოკლედ, მოროზოვმა მერე მითხრა - დავაკვირდი შენს მუშაობას და ეს ყველაფერი ცილისწამება ყოფილა, "ზენიტში" მსურს მიგიწვიო, ბავშვებისთვის მაგალითად გამოდგებიო. გამიხარდა, მაგრამ "დინამოს" დატოვება არ მსურდა.

- კარიერის დასრულების შემდეგ მოსკოვის მწვრთნელთა უმაღლეს სკოლაში ვსწავლობდი. მაშინდელი ამბავია: წიგნების მაღაზიაში შემთხვევით წავაწყდი ნაწარმოებს - "კოვერჩანო", საიდანაც შემდგომში მსოფლიოში საუკეთესო სპორტულ-აღდგენითი ცენტრის არსებობის შესახებ შევიტყვე.

მაშინ იტალიური არ ვიცოდი, არადა, სათაურებით მივხვდი, რომ ცნობილი სპეციალისტების წერილები იყო, მათ შორის - ვალერი ლობანოვსკისაც. იმ წამიდან ვფიქრობდი, ეს ყველაფერი როგორ წამეკითხა. მწვრთნელთა სკოლაში იტალიური ენის შემსწავლელ კურსზე ჩავეწერე და შემდეგ ეს პიტერშიც გავაგრძელე. ეს წიგნი არაბულად რომ ყოფილიყო, ისე დავინტერესდი, ამ ენასაც ვისწავლიდი.

მწვრთნელთა უმაღლესი სკოლა დავამთავრე. ცხადია, მაშინ "მილანში" მუშაობაზე არც ვფიქრობდი და ისევ პიტერში დავბრუნდი. "დინამოს" მეორე მწვრთნელი გავხდი. გაგრაში შეკრებაზე წავედით. ვნახე, იქ ჩვენი მწვრთნელები როგორც "მუშაობდნენ". მათ უმრავლესობას უფრო ნაცნობ-მეგობრებთან შეხვედრა და რესტორნებში შესვლა აინტერესებდა. მოთამაშეებს კი დავალებებს ადმინისტრატორი აძლევდა.

თქვენ წარმოიდგინეთ, გუნდში გვყავდა ექიმი, რომელსაც არა სამედიცინო, არამედ ზოოვეტერინარის განათლება ჰქონდა! ამბობდა, ჩემთვის სულ ერთია, ვინ უნდა მოვარჩინო, ფეხბურთელი თუ კატაო. ცხადია, ამან "შედეგი" გამოიღო, თამაშებში ლამის 8-8 გოლს ვუშვებდით. საბჭოთა კავშირის მეორე ლიგის ჩვენს ზონაში ბოლოდან მეორე ადგილი დავიკავეთ. მაშინ მივხვდი, ამ სისტემას შეცვლა სჭირდებოდა.

მერე იტალიაში წავედი. ზღაპრებია, თითქოს საამისოდ დახმარება პიტერში იტალიელ ტურისტებს ვთხოვე. მაშინ უცხოელს ქუჩაში რომ დალაპარაკებოდი, დაგიჭერდნენ. მეორეცაა: მწვრთნელთა უმაღლეს სკოლაში წელიწადნახევრიანი სწავლის შემდეგ უცხოეთში სტაჟირება იყო გათვალისწინებული. მე კი ეს იტალიაში მოვითხოვე და საკუთარი სახსრებით წავედი. სხვათა შორის, სწორედ საოცნებო კოვერჩანოშო მოვხვდი.

საბჭოელი ყველაფერმა გამაოგნა: მოედნებმა, სასტუმროებმა, აუდიტორიებმა!.. ტაქტიკაზე იტალიელებს შეეძლოთ ელაპარაკათ დღე და ღამე. დილის ოთხ საათზეც დავშლილვართ და რამდენიმე საათში ისევ შევკრებილვართ. კურსზე აბიტურიენტთა ჩარიცხვას იტალიის ნაკრების ყოფილი ექიმი, ცნობილი ფინოფინი ხელმძღვანელობდა. მე ნაშრომი საბჭოთა გუნდების მომზადებაზე წარვადგინე. მაშინ ლობანოვსკის გავლენა იგრძნობოდა და ჯგუფში ჩავირიცხე...

- მაშინ 40 წლის ვიყავი და ცხოვრება, ფაქტობრივად, თავიდან დავიწყე. ძალიან გამიმართლა - გავიცანი იტალიური ოჯახი, რომელმაც კემპერი (მისაბმელი ვაგონი) გამომიყო, სადაც იყო საწოლი, შხაპი და ტუალეტი. ნახევარი წელიწადი ასეთ პირობებში ვცხოვრობდი. მერე კი მეგობრებმა "ინტერის" ხელმძღვანელობა გამაცნეს. სამწლიანი კონტრაქტი გამიფორმეს. ასეთ კლუბში დიდი შტატებია და სელექციონერის სამუშაო ჩემთვისაც მოიძებნა.

მაგრამ "ინტერი" ახალი კონტრაქტის გაფორმებას აგვიანებდა. რამდენიმე ხანში გაისმა ზარი და "მილანის" გენერალურმა დირექტორმა არიედო ბრაიდამ მიმიწვია. მითხრა, რომ კლუბის მეპატრონე სილვიო ბერლუსკონი აღმოსავლეთევროპელებით დაინტერესდა და სჭირდება სელექციონერი, ვინც ამ მიმართულებას ჩაიბარებსო.

დღემდე ჩემს დიდ წარმატებად "მილანში" ანდრეი შევჩენკოსა და კახა კალაძის გადაყვანა ითვლება. შევჩენკოზე დასაკვირვებლად კიევში ორი წელი ინკოგნიტოდ ჩავდიოდი.

მოსკოვის "სპარტაკის" შემტევი ნახევარმცველის, ეგორ ტიტოვის წაყვანაც მსურდა, მაგრამ ტრანსფერი ბოლო წამს ჩაიშალა. საქმეში "მილანის" მაშინდელი მთავარი მწვრთნელი, თურქი ფათიჰ თერიმი ჩაერია, რომელიც "ფიორენტინადან" მოვიწვიეთ. ამ კლუბის მეპატრონე კინომაგნატი ვიტორიო ჩეკი გორი გაკოტრდა და ფეხბურთელების გაყიდვა დაიწყო. თერიმმა კი დაიჟინა, რომ რუი კოშტა სურდა. ორი პლეიმეიკერის აყვანა კი თვით "მილანისთვისაც" ფულის უაზრო ფლანგვა იქნებოდა.

კალაძეს წელიწად-ნახევარი ვაკვირდებოდით. "მილანში" უცებ ვერავინ ხვდება. მოთამაშემ არასოდეს იცის, მას რომ აკვირდებიან. მხოლოდ მაშინ ვეუბნებით, როცა საქმე კონტრაქტის ხელმოწერაზე მიდის.

"თანამეგობრობის თასის" შემდეგ კიევში კახას წამოსაყვანად ჩავფრინდი. თურმე, ნახევარი საათის შემდეგ იმავე მიზნით "ბაიერნის" ვიცე-პრეზიდენტი რუმენიგე გამოემგზავრა. გამიმართლა და დავასწარი.

კალაძის "მილანში" გადაყვანის შესახებ არავინ იცოდა. შევჩენკომაც კი ეს მხოლოდ სამი დღის შემდეგ შეიტყო, როცა ჩემთან მოსულმა კახა დაინახა. გაუკვირდა, მოდის ჩვენებაზე ჩამოხვედიო? არა, დღეიდან მეც "მილანში" ვითამაშებო და ანდრეიმ პირი დააღო. თან გაუხარდა, თან - ეწყინა და შემომხედა - მეგობარი მეგონე, მაგრამ აღარ მენდობიო? ავუხსენი, რომ სამედიცინო შემოწმების გავლამდე ტრანსფერის შესახებ არავის არაფერი უნდა სცოდნოდა.

სხვათა შორის, იტალიაში თავიდან "ოპელით" დავდიოდი. მეგობრები დამცინოდნენ, რეზო, ასე გაგიჭირდაო? მე ხომ მანქანებზე გართულება არ მქონდა, თანაც, ეს კომპანია "მილანის" გენერალური სპონსორი იყო. 2002 წელს კი კალაძემ და შევჩენკომ "იაგუარი" მიყიდეს.

- სილვიო ბერლუსკონი ანდრეი შევჩენკოს თავის რეზიდენციაში შეხვდა. ამ სახალისო დიალოგში მე თარჯიმნის როლს ვასრულებდი. ბერლუსკონი ამშვიდებდა, პირველივე სეზონში 8-10 გოლითაც კმაყოფილი დავრჩებიო.

- მე გავიტან 20-ზე მეტ გოლს და იტალიის საუკეთესო ბომბარდირი გავხდები, - უთხრა შევამ.

- მაშინ მე მოგცემ უფლებას, რომ ჩემი იახტით იმოგზაურო.

- მაშინ მოამზადეთ იახტა, - თავდაჯერებულად უპასუხა ანდრეიმ.

იმ სეზონში ანდრეიმ 24 გოლი გაიტანა, სერია A-ს ბომბარდირი გახდა და ბერლუსკონის იახტის გაშვება მოუხდა.

...შევჩენკოს ტრანსფერამდე, ვალერი ლობანოვსკის ხშირად ვხვდებოდი და ველაპარაკებოდი. მას ყველაფერი აინტერესებდა და მომავალში იხედებოდა, როგორც ნოსტრადამუსი!

"რეზო, დაიმახსოვრე ჩემი სიტყვები - 2020 წელს მოედანზე იქნებიან უნივერსალები, რომლებიც ყველა პოზიციაზე ითამაშებენ. ბევრად გაიზრდება მოთამაშეთა შრომისუნარიანობა და ამტანობა, ხოლო მოთამაშეები 185 სანტიმეტრზე დაბლები აღარ იქნებიან", - მითხრა ერთხელ.

"მილანში" ლამის 13-წლიანი მუშაობის შედეგად, მსოფლიოს ერთ-ერთი საუკეთესო კლუბიდან კიევის "დინამოში" გადავედი და გენერალური დირექტორი გავხდი. ვერ ვიტყვი, რომ იტალიაში რამე არ მაწყობდა. პირიქით, აბსოლუტურად ყველაფერი მაკმაყოფილებდა. დღემდე მენატრება იტალიური პიცა, ამინდი, "ლა სკალა", რომლის გვერდითაც ვცხოვრობდი...

კიევის "დინამოს" პრეზიდენტი იგორ სურკისი სამი წლის განმავლობაში მიწვევდა. კიეველები კლუბის 80 წლისთავის აღნიშნავდნენ და საზეიმო ვახშამზე დამპატიჟა. იქ "მილანის" ვიცე-პრეზიდენტ ადრიანო გალიანის პირდაპირ მიმართა - გამოუშვით რეზო ჩვენთანო. გალიანიმ ლაპარაკი ხუმრობაში გადაიყვანა - რეზოს ვერა, მაგრამ ბრაიდას კი გამოვუშვებთო.

"მილანთან" კონტრაქტი 2011 წელს მიმთავრდებოდა, მაგრამ კიეველებმა მაინც დაიჟინეს. ლობანოვსკის ფაქტორმაც იმოქმედა. მისი გარდაცვალების შემდეგ ამ დიდ კლუბს რთული დრო დაუდგა. მერე ცნობილი იტალიელი ფიზმომზადების სპეციალისტი ჩამოვიყვანე და არგუმენტად არა კარგი ხელფასი, არამედ ისტორიაში შესვლის პერსპექტივა დავუსახელე - მსოფლიოს ერთ-ერთი ულამაზესი ქალაქი სანკტ-პეტერბურგი ხომ იტალიელმა არქიტექტორებმა ააშენეს. ჩვენ კი კიევის "დინამოს" ახალი ისტორიის დაწერა შეგვეძლო...

ყოველკვირეული ჟურნალი "ლელო week"