ადგილი ევროპაში: რა უნდა ვისწავლოთ სლოვენიისგან?

- ლუბლიანაში 1995 წელს ჩავედი. თავიდან ვარჯიშებზე ყოველთვის მაგვიანდებოდა, ადრე გავიდოდი თუ გვიან, მაინც ერთ დროს მივდიოდი... დაგვიანებული. თუმცა მალევე აღმოვაჩინე, რომ ავტობუსების გაჩერებაზე ტრანსპორტის მოსვლის დრო გაწერილი იყო და წამითაც არ აგვიანებდა. ასეთი რამ ჩემთვის წარმოუდგენელი იყო, საქართველოში ხომ იმხანად არც გზები იყო მოწესრიგებული და ავტობუსების გრაფიკით მოძრაობა ვერც წარმოგვედგინა, - ეს ამბავი ვლადიმერ სტეფანიამ მიამბო.

იგი 1995 წელს გადავიდა ლუბლიანაში საცხოვრებლად. თავიდან "სლოვანის" ღირსებას იცავდა, ერთ წელიწადში კი "ოლიმპიაში" გადავიდა, რომელიც ევროლიგაზე ასპარეზობდა.

90-იანებში სოციალისტური ქვეყნების რღვევას ომები მოჰყვა. ბალკანეთში თითქმის ყველა ექსიუგოსლავიური ქვეყანა ჩაერთო ომში, განადგურდა ქალაქები, ქვეყნები, მაგრამ ერთადერთი, რომელიც მშვიდობიანად "გამოძვრა", სლოვენია იყო. პუბლიკაციის დასაწყისში ლუბლიანა რომ ვახსენეთ, სწორედ ის გახლავთ სლოვენიის დედაქალაქი.

რამდენად აფერხებს ომი ამა თუ იმ სახელმწიფოს განვითარებას, ნებისმიერ ქართველს კარგად მოეხსენება. სლოვენიამ კი დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ მშვიდობიანად გააგრძელა არსებობა. სლოვენიელი საკალათბურთო მენეჯერისთვის ერთგვარი შოკი აღმოჩნდა, როდესაც სტეფანიაზე დასაკვირვებლად ჩამოსულს აეროპორტის ტრასაზე გვერდში იარაღასხმული ხალხით სავსე ტანკი ამოუდგა, ხოლო სასტუმრო "აჭარაში" მთელი ღამე ავტომატის კაკანმა არ დააძინა.

როდესაც საქართველო შიდა თუ გარე მტერთან ომში იყო ჩართული, სლოვენიელი სპეციალისტები კალათბურთის განვითარებაზე ფიქრობდნენ, ტალანტებს ჩვენნაირ ქვეყნებში ეძებდნენ...

რატომ ეძებდნენ? იმიტომ, რომ ესპანეთივით დიდი რესურსის მქონე ქვეყანა არ არის (ხალხის რაოდენობაც იგულისხმება და ეკონომიკური სიძლიერეც). როდესაც გსურს, ევროპის ტოპ-გუნდებში, ევროლიგაზე ითამაშო, ლიონელ მესებსა და კრიშტიანო რონალდოებს ვერ მიიწვევ. საკალათბურთო ენაზე რომ ვთქვათ - იასიკიევიჩუსებსა და ბოდიროგებს ვერ აიყვან. საამისოდ ფული არ გეყოფა.

საჭიროა პერიფერიებში სტეფანიების, ცქიტიშვილების, ბოისებისა და მარკოიშვილების დარი ტალანტების ადრეულ ასაკში მოძიება, რომ შემდეგ ისინი კარგად გამოწვრთნა და ორმაგად მოიგო: ჯერ "ოლიმპიაში" ევროლიგაზე წარმატების მიღწევაში დაიხმარო, შემდეგ გაყიდო და მიღებული შემოსავლით ახალი, ნიჭიერი კალათბურთელები მოიძიო.

- ლუბლიანის "ოლიმპია" ევროლიგაზე რომ თამაშობდა, ფინანსურად გამართული გუნდიც იყო და სისტემა იდეალურად ჰქონდა აწყობილი. ახლა შედარებით დაბალი რანგის შეჯიბრებებში გამოდის, თუმცა სლოვენიურ გუნდებს გეზი არ შეუცვლიათ: კალათბურთს იმიტომ კი არ თამაშობენ, რომ უნდა ითამაშონ, არამედ იმიტომ, რომ კალათბურთელები განავითარონ და შემდეგ მათი გაყიდვით იხეირონ, - მოგვითხრობს "ოლიმპიას" ექსკაპიტანი, საქართველოს ნაკრების ყოფილი წევრი ვლადიმერ ბოისა.

მას მაგალითად გასპერ ვიდმარი მოჰყავს, რომელიც "სლოვანში" გაიზარდა, შემდეგ კი თურქეთში გაიყიდა და სლოვენმა ამ ტრანსფერით საკმარისად ისარგებლა.

ამ მიმართულებით სლოვენია ქართველებისთვისაც მისაბაძი მაგალითია. ჩვენთან ერთადერთი კალათბურთელია, რომლის განვითარებაზე წლების განმავლობაში მიმდინარეობდა მუშაობა - გიორგი შერმადინი. მას ჯამლეტ ხუხაშვილმა პატარაობაშივე მოჰკიდა ხელი და "მაქაბიში" უმაღლეს ლიგაში ათამაშა. თან ისე, რომ მთელი გუნდი გიორგის პროგრესზე ზრუნავდა.

სხვა ქართული გუნდების მწვრთნელებიც ფიქრობენ ამა თუ იმ კალათბურთელის წინსვლაზე, მაგრამ აქამდე ისეთი სიტუაცია იყო, კაცმა არ იცოდა, მომავალ წელს ექნებოდა თუ არა დაფინანსება, დაიშლებოდა თუ არა გუნდი. ასეთ დროს მწვრთნელიც ინსტინქტურად შედეგებზე უფრო ფიქრობს, ვიდრე კალათბურთელის პროგრესზე.

სლოვენიის ნაკრები ევროპის ჩემპიონი რომ გახდა, ბევრგან დაიწერა - ევროპაზე მწვანე დრაკონები გაბატონდნენო. რატომ დრაკონები? ეს, შესაძლოა, ბევრმა არც იცის, რადგან სლოვენიის ნაკრებს მსოფლიოს მასშტაბით ამდენისთვის აქამდე არ მიუღწევია და ამიტომაც არ იციან, რომ ქვეყნის ნაკრებს მწვანე დრაკონებს უწოდებენ.

მაგრამ ვინც კალათბურთს დიდი ხანია ადევნებს თვალს, ემახსოვრება, რომ ლუბლიანის "ოლიმპიას" გერბზე სწორედ დრაკონი ხატია, ხოლო გუნდი მწვანე ფორმით თამაშობდა ევროლიგაზე.

სწორედ "ოლიმპიამ" გააცნო სლოვენია მსოფლიოს და ჩაუყარა საფუძველი ნაკრების წარმატებას. მასთან ერთად კიდევ რამდენიმე კლუბი ასპარეზობს ევროსარბიელზე და კალათბურთელებიც დიდ გამოცდილებას იღებენ.

- სლოვენიას ჰყავს დრაგიჩი, მსოფლიოს მასშტაბის გამთამაშებელი, - განაგრძობს ვოვა ბოისა, - როგორც ვიცი, სწორედ მან და ფედერაციის ერთ-ერთმა ხელმძღვანელმა რაშო ნესტეროვიჩმა დაიყოლიეს იგორ კოკოშკოვი, ემუშავა სლოვენიის ნაკრებში. თუმცა მხოლოდ დრაგიჩისა და დონჩიჩის ნიჭი წარმატებისთვის საკმარისი ვერ იქნებოდა. ხომ გახსოვთ, ევრობასკეტის ფინალში, ბოლო წუთებზე კოკოშკოვმა გორან დრაგიჩი სათადარიგოთა სკამზე რომ დასვა და მის ნაცვლად ალექსანდრ ნიკოლიჩი გამოიყვანა... ნიკოლიჩი, რომელსაც აქამდე, ფაქტობრივად, არავინ იცნობდა. მართალია, იგი ევროპული დონის ვარსკვლავი არ არის, მაგრამ იცის, რას ნიშნავს ევროპული კალათბურთი, როგორ ითამაშოს და როგორ შეცვალოს დრაგიჩი ისე, რომ გუნდს არ დაეტყოს.



საიდან იცის? იგი სლოვენიურ "ლაშკოში" თამაშობდა, შემდეგ გერმანულ "ბამბერგში" გადავიდა. იქაც ბევრით არაფრით გამოირჩევა (საშუალოდ 3.3 ქულა, 1.8 პასი), მაგრამ რაც მთავარია, აქვს ევროპული გამოცდილება.

საქართველოს ნაკრების სათადარიგოებსაც რომ ჰქონოდათ "ევროპული გამოცდილება", ევრობასკეტზე ჯგუფიდან რომ გავიდოდით, ეს ცხადია. სადამდე მივაღწევდით, ეს უკვე მსჯელობის თემაა. გამოცდილება კი ევროტურნირებზე ხშირი თამაშით მოდის. საქართველოს ნაკრების ლიდერები ორმაგად დასაფასებლები არიან. მათ ხომ ამოსუნთქვის გარეშე მოუწიათ ისეთ დონეზე თამაში, როგორიც ევროპის ჩემპიონატია და მეორეც - ნამდვილად იმსახურებენ ისეთ გუნდს, სკამზე დაჯდომისა და დასვენებისა რომ არ შეეშინდებათ.

ეს შესაძლებელი იქნებოდა, ქართული კლუბები ფიბას საკლუბო შეჯიბრებებში რეგულარულად რომ თამაშობდნენ. ვთქვათ, ილია ლონდარიძე და მიხეილ ბერიშვილი ერთიორად კარგი კალათბურთელები იქნებოდნენ და ნაკრებსაც სრულფასოვანი შეცვლა ექნებოდა. თუმცა ამას რომ ვწერ, სულაც არ ვგულისხმობ, რომ ილიას ზუროსს ისინი ევრობასკეტზე იმაზე მეტი არ უნდა ეთამაშებინა, ვიდრე ათამაშა.

საქართველოში კი სლოვენიელებისგან განსხვავებულად ვაზროვნებთ: მერე რა, რომ ჩემპიონი გავხდი, ფული არ გვაქვს იმდენი, რომ ევროჩელენჯზე ჯგუფიდან გასვლაზე ვიზრუნოთ. შარშანდელი შემადგენლობით ევროპაში თავი მოგვეჭრება და რაღა აღადგენს ქართული კალათბურთის პრესტიჟს?!

აბა, შენ ეგ თქვი! არ სჯობს, ჩირგვში დაიმალო და უნგრეთის "ფეჰერვართან" 15 ქულა არ წააგო?! გამოვლენ მერე "ფეჰერვარის" კალათბურთელები და ბოლო წუთებზე მოუგებენ მსოფლიოს დონის ვარსკვლავებით (შენგელია, ფაჩულია, შერმადინი) დაკომპლექტებულ საქართველოს ნაკრებს. იმიტომ, რომ მათ გუნდში 12 კალათბურთელი თამაშობს, ჩვენთან - 7.

წლეულს კალათბურთის ფედერაცია სპორტის სამინისტროსთან ერთად მხარში დაუდგა ჩემპიონ "დინამოს" და ლოჯისტიკის ხარჯებს უზრუნველყოფს. ისიც უნდა ითქვას - "დინამო" წელმაგარი რომ არ ყოფილიყო, ვერც სუპერლიგას მოიგებდა და ვერც ევროტურნირებზე ითამაშებდა.

იმედი დავიტოვოთ, რომ ეს არ იქნება ერთჯერადი აქცია და რაც მთავარია, "დინამო" სათანადოდ "აითქვიფება" ევროპულ კალათბურთში. მას ხომ მწვრთნელიდან დაწყებული, პრეზიდენტის ჩათვლით, კალათბურთში კარგად ჩახედული ხალხი ხელმძღვანელობს და მშვენივრად მოეხსენებათ, რა არის საჭირო კონკრეტული გუნდისა თუ ქართული კალათბურთის განვითარებისთვის.

ვლადიმერ ბოისამ ისიც გვითხრა, რომ სლოვენიის საკალათბურთო ჩემპიონატი სადღეისოდ სულაც არ არის მაღალი დონისა. ნაკრებში ადგილობრივი პირველობის მხოლოდ ორი კალათბურთელი თამაშობდა. თუმცა სლოვენია იმიტომ გახდა ევროპის ჩემპიონი, რომ ამ ქვეყანაში კალათბურთი საფუძვლიდან სწორად ვითარდება.

მოვუსმინოთ ჟურნალისტ ალიაჟ ვრაბეცს:

- ჩვენთან დიდი ყურადღება ექცევა სპორტს. სკოლებში ყოველდღიურად ტარდება სპორტის გაკვეთილები და თუ რომელიმე ბავშვს, ვთქვათ, კალათბურთზე მოუნდა სიარული, მწვრთნელს მისდის კარგად მომზადებული ახალგაზრდა. საკალათბურთო გუნდის მწვრთნელს არ სჭირდება მისთვის სპორტის მნიშვნელობაზე ლაპარაკი და სწორი სირბილის სწავლება.

სლოვენიაში ორჯერ ვარ ნამყოფი და გამოგიტყდებით, სკოლის ასაკის არც ერთი მოზარდი არ მინახავს წელში მოხრილი ან კომპიუტართან ჯდომით დასუსტებული. ყველა ფიზიკურად კარგადაა ნავარჯიშები და ამიტომაცაა, კალათბურთზე მივა თუ ჰოკეიზე, მწვრთნელს სრულყოფილ სპორტსმენად ბარდება.

ვოვა ბოისამ ისიც მითხრა, რომ სლოვენიაში სულ ოთხი ჰოკეის დარბაზია და მისი ნაკრები რეგულარულად თამაშობს ოლიმპიადებზე. ამის მიზეზი სწორედ ისაა, რომ ბავშვები სკოლის ასაკიდან ეზიარებიან სპორტს, ყველა თავის მიმართულებას ირჩევს, კალათბურთი იქნება ეს, ფეხბურთი, ხელბურთი თუ ჰოკეი...

საქართველოში? პირდაპირ გეტყვით: თბილისის ერთ-ერთ სკოლაში ნოემბრიდან ფიზკულტურის გაკვეთილები არ ტარდებოდა - მშობლები ნერვიულობდნენ, ბავშვები გაგვიცივდებიანო და დაწყებითი კლასის მასწავლებელსაც კლასში თბილად ჯდომა ერჩივნა. სხვათა შორის, კალათბურთის ფარები გარკვეული პერიოდის განმავლობაში საერთოდ ჩამოხსნილი იყო, ახლა აღდგენილია, მაგრამ... ბურთები არაა.

- სლოვენიაში ყველა სკოლას მრავალფუნქციური სპორტული დარბაზი აქვს. მთავარია, ბავშვმა თქვას, რომელი სპორტი უნდა და მაღალი კვალიფიკაციის ფიზკულტურის მასწავლებლები მზად არიან, სათანადოდ მოამზადონ, - ესეც ალიაჟ ვრაბეცის სიტყვებია.

ლეგენდის თანახმად, კოლხეთიდან ჩასული იაზონი მდინარე ლუბლიანისა და ადრიატიკის ზღვის შესართავთან გაჩერდა (საქართველოდან ისე როგორ მოხვდა სლოვენიაში, საბერძნეთი რომ ვერ გაიარა, ეს ჯერაც გაურკვეველია), სადაც ადგილობრივ მოსახლეობას დიდად აწუხებდა მწვანე დრაკონი (ალბათ, წყალს არ აძლევდა).

ჰოდა, იაზონი სლოვენიელთა წინაპრებს დრაკონის დამარცხებაში დაეხმარა და მშვიდად გაუდგა გზას. დღეს ლუბლიანის მთავარ ხიდზე სწორედ მწვანე დრაკონის ქანდაკებაა.

ყოველდღიური სპორტული გაზეთი "ლელო"