ლანჩხუთიდან ნიუ-იორკამდე - გურული ცხენოსნები, რომლებიც მე-19 საუკუნის აშშ-ის საუკეთესო შოუმენებად ითვლებოდნენ

ცხე­ნოს­ნო­ბას სა­ქარ­თე­ლო­ში მდი­და­რი ის­ტო­რია გა­აჩ­ნია. ის­ტო­რი­უ­ლი წყა­რო­ე­ბით მტკიც­დე­ბა, რომ გარ­და იმი­სა, რომ ქარ­თვე­ლე­ბი კარგ მხედ­რე­ბად ით­ვლე­ბოდ­ნენ, ასე­ვე, ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში ცხე­ნოს­ნობის სხვა­დას­ხვა სა­ხე­ო­ბაც ვი­თარ­დე­ბო­და, მათ შო­რის: ჯი­რი­თი, დოღი, ისინ­დი და სხვა.

მე-19 სა­უ­კუ­ნის ბო­ლოს ღა­ტა­კი გუ­რი­ი­დან ინ­გლის­ში, პრინც ივა­ნე მა­ხა­რა­ძის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით, ცხე­ნო­სან­თა 10-კა­ცი­ა­ნი ჯგუ­ფი გა­ემ­გზა­რა. ისი­ნი ბა­თუმ­ში ცნო­ბი­ლი ამე­რი­კე­ლი შო­უ­მე­ნის, ბუ­ფა­ლო ბი­ლის წარ­მო­მად­გე­ნელ­მა აღ­მო­ა­ჩი­ნა. მათი ასა­კი 18-დან 25 წლამ­დე იყო.

გუ­რულ­მა ცხე­ნოს­ნებ­მა შოუ უინ­ძო­რის სა­სახ­ლე­ში, დე­დო­ფა­ლ ვიქ­ტო­რი­ას წი­ნა­შე გა­მარ­თეს და მის­გან სა­ჩუქ­რე­ბიც და­იმ­სა­ხუ­რეს.



სულ 1893-1917 წლებ­ში სა­ქარ­თვე­ლო­დან შო­რე­ულ კონ­ტი­ნენტზე 150-მდე ცხე­ნო­სა­ნი ჩა­ვი­და. ისი­ნი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას ვე­ლუ­რი და­სავ­ლე­თის შო­უ­ებ­ში იღებ­დნენ და გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი უნა­რე­ბის წყა­ლო­ბით კოვ­ბო­ებ­სა და ად­გი­ლობ­რივ ინ­დი­ე­ლებ­ზე დიდი პო­პუ­ლა­რო­ბით სარ­გებ­ლობ­დნენ.

ცნო­ბი­ლი ფაქ­ტია, რომ სხვა­დას­ხვა დროს მათი შოუ აშშ-ის პრე­ზი­დენ­ტებ­მაც კი იხი­ლეს.

ქარ­თვე­ლი მო­ჯი­რი­თე­ები აშშ-ში "რუს კა­ზა­კე­ბად" იწო­დე­ბოდ­ნენ. ეს კო­მერ­ცი­უ­ლი გათ­ვლა იყო, რად­გა­ნაც რუსი კა­ზა­კე­ბი კარგ მე­ომ­რე­ბად ით­ვლე­ბოდ­ნენ. ქარ­თვე­ლე­ბი კი, რომ­ლე­ბიც რუ­სებს კარ­გად იც­ნობ­დნენ, კა­ზა­კე­ბის რო­ლის შეს­რუ­ლე­ბა არ უჭირ­დათ, რად­გან რამ­დე­ნი­მე ოჯა­ხი გუ­რი­ა­შიც კი ცხოვ­რობ­და.

აი, რას წერს გა­ზე­თი The Philadelphia Inquirer-ი 1893 წლის 18 აპ­რილს, მა­შინ, რო­დე­საც გუ­რუ­ლე­ბის პირ­ვე­ლი ჯგუ­ფი ეწ­ვია აშშ-ს:

"კა­ზა­კე­ბის­გან ბევ­რს მო­ვე­ლო­დით, თუმ­ცა ნა­ნახ­მა ყო­ველ­გვარ მო­ლო­დინს გა­და­ა­ჭარ­ბა. ისი­ნი, უეჭ­ვე­ლად, მსოფ­ლი­ოს სა­უ­კე­თე­სო ცხე­ნოს­ნე­ბი არი­ან. რო­გორც ჩანს, მათ გრა­ვი­ტა­ცი­ის ყვე­ლა წე­სის დარ­ღვე­ვა შე­უძ­ლი­ათ და სა­კუ­თარ ცხე­ნებ­ზე უბ­რა­ლოდ მი­ჯაჭ­ვუ­ლე­ბი არი­ან. მათი წარ­მოდ­გე­ნე­ბი და­უ­ჯე­რე­ბე­ლია. ისი­ნი ისე არი­ან ცხენს მი­წე­ბე­ბულ­ნი, რო­გორც ნემ­სი მაგ­ნიტს. არ აქვს მნიშ­ვნე­ლო­ბა, რა პო­ზი­ცი­ა­ში არი­ან: ცხენ­ზე უკუღ­მა სხე­დან, უნა­გირ­ზე დგა­ნან თუ მი­წი­დან მო­ნე­ტებს კრე­ფენ."

ბუ­ფა­ლო ბი­ლის შო­უ­ე­ბი მარ­ტი­დან ოქ­ტომ­ბრის ჩათ­ვლით იმარ­თე­ბო­და, და­ნარ­ჩე­ნი ოთხი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში კი ქარ­თვე­ლი ცხე­ნოს­ნე­ბი უმუ­შე­ვარ­ნი იყ­ვნენ. ამის გამო ზო­გი­ერ­თი მათ­გა­ნი სამ­შობ­ლო­ში ბრუნ­დე­ბო­და, თუმ­ცა, იქი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, რომ მათი ყო­ველ­თვი­უ­რი ანა­ზღა­უ­რე­ბა ძა­ლი­ან მა­ღა­ლი იყო (40-50 დო­ლა­რი, რო­მე­ლიც 100 რუბ­ლის ფასი იყო. მა­გა­ლი­თის­თვის, ამ ფუ­ლით რუ­სე­თის იმ­პე­რი­ა­ში 25 ძრო­ხის ყიდ­ვა შე­იძ­ლე­ბო­და), ბევ­რი ცხე­ნო­სა­ნი აშშ-ში რჩე­ბო­და.




პირ­ვე­ლი მსოფ­ლიო ომის პე­რი­ოდ­ში ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბი ქარ­თვე­ლე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბამ და­ტო­ვა, თუმ­ცა ბარ­ბა­ლე მის მე­უღ­ლე ქრის­ტე­ფო­რე იმ­ნა­ძეს­თან ერ­თად შტა­ტებ­ში დარ­ჩა და შოუს კე­თე­ბა გა­ნაგ­რძო. ცნო­ბი­ლია, რომ ის 1988 წელს ჩი­კა­გო­ში გარ­და­იც­ვა­ლა.

ქარ­თვე­ლი ცხე­ნო­სა­ნი კა­ცე­ბი კი ად­გი­ლობ­რი­ვი ქა­ლე­ბის გულ­საც იგებ­დნენ.





ცხე­ნოს­ნო­ბა ნამ­დვი­ლად შეგ­ვიძ­ლია ქარ­თუ­ლი სპორ­ტის სა­ხე­ო­ბად მი­ვიჩ­ნი­ოთ, თუმ­ცა კლა­სი­კურ სა­ხე­ო­ბებ­ში ქარ­თვე­ლი ცხე­ნოს­ნე­ბის მიღ­წე­ვე­ბი საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში უფრო დიდი იყო, ვიდ­რე და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის პე­რი­ოდ­ში, თუმ­ცა ბოლო წლებ­ში ამ მხრივ წარ­მა­ტე­ბებ­მაც იმა­ტა.

თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თვე­ლი სპორ­ტსმე­ნე­ბი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას იღე­ბენ სა­ერ­თა­შო­რი­სო ტურ­ნი­რებ­ში. მათ მომ­ზა­დე­ბას, ეკი­პი­რე­ბას და სხვა ხარ­ჯებს "ვი­თი­ბი ბან­კი" უზ­რუნ­ველ­ყოფს, რო­მე­ლიც 2015 წლი­დან სა­ცხე­ნოს­ნო სპორ­ტის ფე­დე­რა­ცი­ის გე­ნე­რა­ლუ­რი სპონ­სო­რია, რო­მე­ლიც 1991 წელს შე­იქ­მნა.

მას შემ­დეგ ქარ­თველ­მა სპორ­ტსმე­ნებ­მა სხვა­დას­ხვა პრი­ზის მო­პო­ვე­ბა მო­ა­ხერ­ხეს: 2010 წელს კა­ხა­ბერ კი­კი­ა­ნი მსოფ­ლიო ეტა­პის გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი გახ­და.

2012 წლის თე­ბერ­ვალ­ში შალ­ვა გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე ცხე­ნოს­ნო­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ფე­დე­რა­ცი­ამ თვის სა­უ­კე­თე­სო სპორ­ტსმე­ნად და­ა­სა­ხე­ლა, მა­ნამ­დე კი მან მსოფ­ლიო ეტა­პი მო­ი­გო. დღე­ის მდგო­მა­რე­ო­ბით, გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე კავ­კა­სი­ის ნო­მერ მე­ო­რე ცხე­ნო­სა­ნია.


თორ­ნი­კე პა­პი­აშ­ვი­ლი 2016 წელს მსოფ­ლიო თა­სის ფი­ნა­ლის­ტი გახ­და. ის ასე­ვე მრა­ვალ­გზის პრი­ზი­ო­რია. მსოფ­ლიო ეტა­პის გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლია და­ვით დუნ­დუ­აც, რო­მე­ლიც არა­ერ­თგზის პრი­ზი­ო­რიც გახ­და. სუფ­თა სპორ­ტუ­ლი მხა­რის გარ­და, ცხე­ნოს­ნო­ბა გარ­კვე­უ­ლი ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მე­ბის და­საძ­ლე­ვად სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა. ჯი­რი­თი კარ­გი სა­შუ­ა­ლე­ბაა, მა­გა­ლი­თად, ხერ­ხემ­ლის გამ­რუ­დე­ბის (სქო­ლი­ო­ზის) ან პროს­ტა­ტი­ტის სამ­კურ­ნა­ლოდ.

გარ­და ამი­სა, ცნო­ბი­ლი ფაქ­ტია, რომ ცხენ­ზე ამ­ხედ­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნის კუნ­თო­ვა­ნი, სის­ხლძარ­ღვო­ვა­ნი, საჭ­მლის მომ­ნე­ლე­ბე­ლი და სა­სუნ­თქი სის­ტე­მე­ბი გა­მარ­თუ­ლად მუ­შა­ობს.